صندوق سرمایه گذاری چیست؟ صندوق ETF چیست؟

مطابق بند ۲۰ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا. مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی صندوق سرمايه گذاری “نهاد مالی است كه فعاليت اصلی آن سرمايه گذاری در اوراق بهادار می باشد و مالكان آن به نسبت سرمايه گذاری خود، در سود و زيان صندوق شريک هستند.”
صندوق های سرمایه گذاری از نوع سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه بوده که ریسک سرمایه گذاری را نسبت به خرید یا فروش مستقیم سهام کاهش می دهند.

صندوق های سرمایه گذاری این امکان را فراهم می آورند تا هر مقیاس از پول، ضمن دسترسی به سرمایه گذاری در بورس ها از خدمات مدیریت حرفه ای و مجرب دارایی با هزینه کمتر برخوردار شود. مدیران حرفه ای و مجرب در صندوق های سرمایه گذاری با تشکیل سبدی از دارایی های متنوع برای صندوق ها، مخاطرات ناشی از هیجانات بازار و نوسانات اقتصادی را کنترل نموده، اقدام به سودآوری می کنند. اضافه بر این صندوق های سرمایه گذاری با سبد متنوعی از دارایی ها، نقدشوندگی منابع سرمایه گذاران در صندوق ها را به هنگام بروز ضرورت های روزمره تسهیل می کند.

در حال حاضر صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بورس‌های کشور تنوع نسبتا بیشتری دارند و از این رو با توجه به مندرجات امیدنامه صندوق‌ها می‌توان آن‌ها را بر اساس موضوع فعالیت صندوق، پیش‌بینی و تقسیم سود، تعداد کل واحدهای سرمایه‌گذاری، نوع استراتژی سرمایه‌گذاری و از این دست موارد بررسی و مقایسه نمود. اما آنچه بیشتر متدوال است و با ضرورت‌های عموم سرمایه‌گذاران مطابقت دارد، تقسیم‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به اعتبار ترکیب نوع دارایی‌ها و قابلیت معامله واحدهای سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری به اعتبار ترکیب سبد دارایی به سه دسته در سهام (با اولویت سرمایه گذاری منابع در سهام) ، مختلط (سرمایه‌گذاری منابع در ترکیبی از سهام و اوراق با درآمد ثابت) و با درآمد ثابت (با اولویت سرمایه‌گذاری منابع در انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت) طبقه‌بندی می‌شوند. همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای قابلیت معامله واحدها به دو دسته صندوق‌های قابل معامله در بورس(ETF) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک تقسیم می‌شوند.

صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) که مخفف Exchange Traded Fund است را می‌توان یک دارایی ارزشمند در سبد دارایی هر سرمایه‌گذار ( از مدیران مالی بزرگترین سازمان‌ها گرفته تا یک سرمایه‌گذار مبتدی که تازه کار خود را شروع کرده‌ است ) قلمداد کرد.

نحوه کار اکثر صندوق‌های قابل معامله در بورس ساده است. یکETF دارای کارکردی شبیه صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است اما در بازار بورس مانند سهام معامله می‌شود.

سادگی و سهولت برای سرمایه‌گذاری؛
صندوق‌های ETF از تمام دفاتر کارگزاری‌ها و سامانه برخط معاملات قابل معامله است. بنابراین سرمایه‌گذاری در ETF و خروج از آن بسیار آسان است.

محاسبه لحظه‌‌ای ارزش خالص دارایی‌های آن؛
ارزش خالص دارایی‌های آن به لحظه محاسبه و به اطلاع سرمایه گذاران می‌رسد. ( NAV آنها هر ۲ دقیقه یکبار بطور خودکار محاسبه می شود)

ارزان تر بودن نسبت به سایر صندوق‌ها:
از مزیت‌های “ETF” ارزان بودن آنها نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است، زیرا خریداران “ETF” از طریق کارگزاران بورس، معاملات خود را انجام می‌دهند و بنابراین هزینه‌های بازاریابی برای صندوق وجود ندارد. ارزش مبنای هر واحد سرمایه گذاری در صندوق‌های قابل معامله فقط ۱۰,۰۰۰ ریال است.

عدم پرداخت مالیات در خرید و فروش‌ها:

همچنین به استناد مفاد تبصره ۱ ماده ۷ “قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آن ها هیچگونه مالیاتی اخذ نمی‌گردد.
دوره فعالیت این صندوق‌ها نامحدود بوده و حداقل و حداکثری برای سرمایه گذاری افراد حقیقی و حقوقی در این صندوق‌ها در نظر گرفته نشده است.

به طور کلی داشتن واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در سبد دارایی، تنوع‌بخشی بالایی در سبد ایجاد می‌کند و به همین دلیل بسیار مناسب کسانی است که نمی‌خواهند ریسک سهام منفرد را تحمل کنند و یا زمان مدیریت سبد دارایی خود را ندارند.
از منظر دیگر از آنجایی که این صندوق‌ها خاصیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری را دارند اما به صورت سهام معامله‌ می‌شوند، برای افرادی مناسب هستند که روند معامله سهام را ترجیح داده و نمی‌خواهند در ازای به دست‌آوردن تنوع بخشی، خود را وارد سازوکار صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنند.
بنابراین این صندوق‌ها برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند سرمایه‌گذاریِ میان‌مدت یا بلندمدت داشته باشند و در حقیقت قصد نگه‌داری سرمایه‌ خود را دارند مناسب می باشند.

در انتخاب صندوق مورد نظر، به مدیریت و عملکرد آن به عنوان معیار انتخاب خود توجه نمایید.

با دید میان‌مدت و بلندمدت (یعنی با افق زمانی بیش از ۶ ماه تا یک سال) در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری نمایید.

فقط آن بخشی از پس انداز خود را وارد بورس نمایید که در کوتاه مدت نیاز به مصرف فوری آن نداشته باشید.

نتیجه گیری؛ سرمایه گذاری درصندوق ها نسبت به سهام، به زمان بیشتری نیاز دارد.

ارزش خالص دارایی یا Net Asset Value برابر است با مجموع تمام دارایی‌ها منهای تمامی هزینه‌ها و کارمزدهایی که در یک سبد لحاظمی شود، تقسیم بر تعداد واحد‌های سرمایه‌گذاری در صندوق.

در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، NAV در پایان روز محاسبهمی‌شود اما برای صندوق‌های ETF لازم نیست در پایان روز NAV محاسبه گردد. دلیل این امر آن است که ETF درست مثل سهام معمولی در بورس معامله می‌شود. بنابراین NAV برای یک صندوق ETF هر دو دقیقه یک‌بار محاسبه و اعلام می‌گردد. سرو سودمند مدبران از نوع ETF سهامی است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نوع سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بوده لذا میزان سرمایه‌ای که به این موضوع اختصاص داده می‌شود کاملا به شرایط معامله‌گری در بازار سرمایه بستگی دارد.
چنانچه فردی هستید که تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در بازار بورس دارید اما وقت، دانش و مهارت لازم را در این حوزه ندارید قطعا صندوق های سرمایه‌گذاری “در سهام” و “مختلط” گزینه ایده‌آلی محسوب می‌شوند.
با توجه به مدیریت ریسک مناسب و حجم سنگین سرمایه در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری، عموما در دوران رونق بازار سرمایه، ارزش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها با رشد قابل توجهی روبه‌رو می‌شود و در سایر دوران عملکرد خنثی ارایه می‌دهند.

اگر شما فردی هستید که معاملات فعالی در بازار سرمایه انجام می‌دهید، می‌توانید تنها بخشی از سرمایه خود را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاص دهید تا در کنار تنوع‌ بیشتر سرمایه گذاری، از مزایای صندوق ها نیز بهره مند شوید.
به همین جهت بسیاری از معامله‌گران بازار سرمایه بخشی از سرمایۀ بورسی خود را به خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سابقه درخشان تخصیص می‌دهند تا در واقع بتوانند عملکرد مضاعفی را در بازار تجربه نمایند.
در نتیجه با توجه به سابقه معاملاتی خود و ارزیابی صندوق‌های مختلف پیشنهاد می‌گردد تا بخشی از سرمایه خود را به خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری تخصیص بدهید.

صندوق‌های ETF در ایران هیچ سودی تقسیم نمی‌کنند و تمامی نتایج سرمایه‌گذاری‌های صندوق در NAV آن خلاصه می‌شود. در صورتیکه صندوق در سرمایه‌گذاری‌های خود سود نماید، ارزش خالص دارایی‌های آن افزایش می‌یابد و در نتیجه قیمت هر واحد آن رشد می‌کند.

بله، در هر زمان که معاملات بازار بورس انجام می‌شود، شما می‌توانید واحدهای صندوق سرو سودمند مدبران را به قیمت بازار بفروشید.

خیر، با توجه به ETF بودن صندوق سرو سودمند مدبران، قیمت معاملات توسط عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود لذا خرید و فروش از طریق کد بورسی و در بازار انجام خواهد شد.

صندوق های سرمایه گذاری هزینه هایی به عنوان کارمزد پرداخت می کنند که شرح آن در امیدنامه این صندوق ها آورده شده و این اختلاف قیمت در NAV صدور و ابطال بابت این کارمزد ها می باشد.

سبدهای اختصاصی به طور ویژه برای هر سرمایه گذار و با نام او تشکیل می شوند. معاملات در سبدهای اختصاصی با توجه به ویژگی ها و اهداف شخصی سرمایه گذار انجام می شوند و یک خدمت ویژه به حسابمی آید. مالکیت در صندوق های سرمایه گذاری به صورت مشاع است و هر سرمایه گذار با توجه به آورده خود در صندوق، مالکیت کسب می کند. حداقل وجه لازم برای ورود به صندوق ها معادل قیمت خرید یک واحد از صندوق موردنظر است.

تا پیش از این افراد با مراجعه به مدیر صندوق، اقدام به واریز وجه به حساب مدیر کرده و واحدهای صندوق را خریداری می‌کردند. در این روش، سرمایه‌گذار ناآشنا به بورس، ممکن بود در گام اول اطمینان کاملی به مدیر صندوق نداشته باشد. اما در ETF ها، از آنجا که معاملات آن در بورس انجام می‌شود، سازمان بورس کنترل‌های لازم جهت ورود صندوق به بورس را انجام داده است و لذا بخش بزرگی از مشکل اعتماد افراد ناآشنا به بورس در این باره حل شده است.

سالانه دو درصد(۰٫۰۲) از ارزش روزانه سهام وحق تقدم سهام تحت تملک صندوق بعلاوه سه دهم درصد (۰٫۰۰۳) از ارزش روزانه اوراق بهادار با درآمد ثابت تحت تملک صندوق و سالانه دو درصد سود حاصل از سرمایه گذاری در گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی و تا میزان نصاب مجاز سرمایه گذاری در آن ها به علاوه پنج درصد (۵%) از درآمد حاصل از تعهد پذیره نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار

در زمان معاملات هر دو دقیقه یک بار ارزش خالص دارایی‌های (NAV) ابطال صندوق به روزرسانی و اعلام می‌گردد تا سرمایه‌گذاران نسبت به ارزش واقعی هر واحد خود اطلاع دقیق داشته باشند و عملکرد مدیر صندوق را از این طریق ارزیابی نمایند و با توجه به این اطلاعات، مبنایی برای قیمت‌گذاری معاملات خود داشته باشند.

صندوق های قابل معامله در بورس دارای پرتفوی متنوع از دارایی های قابل معامله از جمله سهام و حق تقدم سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازار سرمایه است. سود آوری سهام شرکت ها برای این صندوق ها علاوه بر تغییرات قیمت سهام، شامل سود سهامی است که در مجمع هر شرکت مصوب شده و در زمان واریز به صورت غیرمستقیم در نرخ ارزش هر واحد سرمایه گذاری (NAV) صندوق لحاظ می شود.